Pracownika zamieszkującego na terenie obszaru wskazanego w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie, w okresie wskazanym w tych przepisach, nie wolno, bez jego zgody wyrażonej w postaci papierowej lub elektronicznej:

• zatrudniać w godzinach nadliczbowych,
• delegować poza stałe miejsce pracy.

Zakazy te obowiązują do 31 grudnia 2024 r.

Zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych oznacza zakaz zlecania pracy wypełniającej definicję pracy nadliczbowej, czyli pracy wykonywanej ponad obwiązujące pracownika normy czasu pracy, a także pracy wykonywanej ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, który wynika z obowiązującego danego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Przykład: Pracodawca zatrudnia osobę zamieszkującą na obszarze wskazanym w rozporządzeniu z 16 września 2024 r. na pół etatu w rozkładzie stałym 5 dni w tygodniu po 4 godziny. Wprowadzone specustawą powodziową ograniczenie nie obejmuje pracy zlecanej ponad wymiar czasu pracy, dopóki nie zostanie przekroczona norma czasu pracy. Praca np. w piątej czy szóstej godzinie nie wypełnia definicji pracy nadliczbowej, a zatem nie jest objęta zakresem art. 8d specustawy powodziowej.

Zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy obejmuje zakaz narzucania pracownikowi wyjazdów mających charakter podróży służbowych. Wyznacznikiem aktywizowania się zakazu jest wyjazd poza miejsce pracy, a nie miejsce zamieszkania.

Przykład: Pracownik ma określone w umowie o pracę miejsce pracy jako obszar województwa. Zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy obejmuje polecenie wyjazdu poza to województwo.

Zgoda pracownika

Zgoda na pracę nadliczbową lub na wyjazdy służbowe powinna zostać pobrana jednorazowo od pracownika zamieszkałego na obszarze wskazanym w rozporządzeniu. Dokładniej, pracodawca powinien pobrać oświadczenia (w postaci pisemnej lub elektronicznej) o wyrażeniu lub odmowie wyrażenia zgody. Pracownik może przy tym zgodzić się na jedno (np. pracę w godzinach nadliczbowych), odmawiając zgody na wyjazdy w podróże służbowe.

Przyjąć należy, że – analogicznie jak w przypadku zgody  pracownika wychowującego dziecko do 8. roku życia – zgoda nie jest pobierana przy każdym poleceniu pracy nadliczbowej czy zleceniu wyjazdu, ale właśnie jednorazowo.

Wyjątek: Zgoda pracownika nie jest wymagana w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. W takich przypadkach, nawet pomimo oświadczenia o odmowie pracodawca może zlecać pracę w godzinach nadliczbowych (w praktyce tego właśnie elementu zakazu będzie dotyczyć praca w związku z akcją ratowniczą, chociaż ustawodawca nie ogranicza tego wyjątku tylko do nadgodzin i literalnie obejmuje on również delegowanie poza stałe miejsce pracy).

Tego odstępstwa od ogólnego zakazu zatrudniania w godzinach nadliczbowych oraz delegowania poza stałe miejsce pracy bez zgody pracownika nie stosuje się jednak w  przypadku zagrożenia mienia pracownika lub zagrożenia życia lub zdrowia pracownika lub osoby zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym. Do faktu zamieszkiwania na obszarze wskazanym w rozporządzeniu dochodzi w tym przypadku faktyczne zagrożenie związane z aktualną sytuacją powodziową na tym obszarze lub skutkami powodzi (np. naruszenie konstrukcji budynku wykryte po przejściu fali powodziowej).

Zobacz także: Powódź – z jakich uprawnień mogą skorzystać pracownicy i pracodawcy

Podstawa prawna:

• art. 8d ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 654)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (Dz. U. z 2024 r., poz. 1371)