Ważne: Obie omawiane zmiany – urlop na żądnie i udzielanie urlopu na część dnia pracy – obejmują jedynie tych pracowników, którzy zamieszkują na terenie obszaru wskazanego w przepisach wydanych na podstawie specustawy i obowiązują przez wskazany okres. Nie jest istotne zatem położenie zakładu pracy lub miejsce pracy, ale miejsce zamieszkiwania pracownika.
Urlop na żądanie
Pracownik może domagać się udzielenia mu w roku kalendarzowym nie więcej niż 4 dni urlopu we wskazanym przez niego terminie – tzw. urlop na żądanie (art. 1672 k.p.). Pracodawca co do zasady powinien uwzględnić taki wniosek, a właściwie żądanie, które powinno do niego dotrzeć najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Nie jest to dodatkowy urlop w wymiarze 4 dni, ale „wycinek” z rocznej puli urlopu (20 lub 26 dni), do którego przypisano jedynie pewną odmienność w zakresie samego terminu jego udzielania. Odbywa się ono w oderwaniu od ogólnych reguł wykorzystywania urlopów wypoczynkowych wynikających z art 163 k.p. (termin wykorzystania urlopu na żądanie nie jest określany w planie urlopów, nie wynika także z ustaleń pracodawcy i pracownika).
Specustawa zwiększa wymiar urlopu na żądanie do 8 dni. Urlop ten udzielany jest:
- w ramach przysługującego pracownikowi wymiaru urlopu wypoczynkowego,
- w terminie wskazanym przez pracownika,
- na wniosek (formalnie: żądanie pracownika) zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Ważne: W przypadku korzystania przez pracownika z urlopu na żądanie w oparciu o specustawę nie stosuje się już urlopu na żądanie z art. 1672 k.p.
Przykład: Pracownik wykorzystał do końca sierpnia cały urlop wypoczynkowy za 2024 r. Osoba ta mieszka na obszarze poszkodowanym w wyniku powodzi i złożyła żądanie udzielenia 2 dni urlopu na podstawie specustawy powodziowej.
Pracownik nie ma prawa do tego urlopu i nie zostanie on mu udzielony. Osoba ta nie posiada już bowiem urlopu wypoczynkowego, a urlop na żądanie na podstawie wskazanego przepisu nie jest urlopem dodatkowym (nie zwiększa puli rocznej urlopu wypoczynkowego).
Ważne: Zgodnie z par. 4 pkt 2b rozporządzenia Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie, dłuższy urlop na żądanie może być realizowany do 31 grudnia 2024 r.
Urlop na część dnia pracy
W oparciu o regulacje kodeksu pracy, urlopów wypoczynkowych udziela się w wymiarze godzinowym, który generalnie powinien odpowiadać dobowemu wymiarowi czasu pracy. Nie można – poza ściśle określonym przypadkiem – udzielić urlopu na część dnia pracy. Ten wyjątek obejmuje sytuacje, w których pozostała do wykorzystania część urlopu jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielany „wypoczynek”.
Specustawa w art. 8b wprowadza od tej zasady wyjątek. Pracownikowi zamieszkałemu na terenie obszaru poszkodowanego w wyniku powodzi w okresie wskazanym w tych przepisach (do 31 grudnia 2024 r.) można udzielić urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy. Urlop taki może być udzielony w wymiarze nie wyższym niż 5 dni.
Nadal urlop udzielany jest z puli godzinowej wynikającej z przemnożenia wymiaru urlopu w dniach przez 8-godzinną normę czasu pracy. Możliwe jest jednak, pomimo posiadania przez pracownika nawet znacznego wymiaru urlopu, udzielenie go na część dnia pracy. Za minimum należy przyjąć udzielenie urlopu na godzinę.
Zobacz także: Czy do zasiłku powodziowego kwalifikuje się osoba, której woda spływająca z ulicy zniszczyła studnię, tj. pompę i filtry wody?
Podstawa prawna:
- art. 8a, 8b ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 654)
- rozporządzenie Rady Ministrów z 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie (Dz. U. z 2024 r., poz. 1371)