Praca w święta
Wigilię Świąt Bożego Narodzenia ustanowiono nowym dniem świątecznym. Niedziele i święta są co do zasady dnami wolnymi od pracy (art. 1519 par. 1 k.p.). Oczywiście od tego są wyjątki dopuszczające planowanie pracy w te dni. Zawarto je w art. 15110 k.p., gdzie wskazano zamknięty katalog prac dopuszczanych do wykonywani w niedziele i święta. W oczywisty sposób ustawodawca tworząc taką zasadę musiał jednocześnie stworzyć od niej wyjątki.
Ważne: Po wprowadzeniu wolnej Wigilii ustalenie tego dnia wolnym nie jest już kwestią wewnętrznych decyzji pracodawcy, ale odgórne narzuconym obowiązkiem dotyczącym wszystkich prac niezawartych w katalogu wymienionym w art. 15110 k.p.
Przykład: Firma X nie realizuje prac dopuszczalnych do wykonywania w niedziele i święta. Załóżmy, że pracownik nocnej zmiany pracujący od godz. 22:00 w dniu 23.12.2025 r. do godz. 6:00 w dniu 24.12.2025 r. musiał zostać godzinę dłużej ze względu na konieczność dokończenia nagłej pracy.
Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6:00 w tym dniu a godziną 6:00 w następnym dniu, chyba, że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Jeżeli u pracodawcy nie wprowadzono innych regulacji to wskazana osoba pracowałaby przez godzinę (6:00 – 7:00) w święto. W katalogu z art. 15110 k.p. nie wymienia się prac wykonywanych w oparciu o szczególne potrzeby pracodawcy. Aby mieć możliwość zlecenia pracy w związku z ich zaistnieniem w niedziele lub święto, prace wykonywane przez pracownika musiałyby mieścić się w tym katalogu. Sama szczególna potrzeba w oderwaniu od wyjątków pozwalających na pracę w niedziele lub święta nie jest wystarczająca. Pracodawca narusza zatem przepisy.
Dodatkowo występuje obowiązek zrekompensowania tej godziny w sposób właściwy dla pracy w święta.
Ustalenie wymiaru czasu pracy
Część pracodawców skracało od lat pracę w Wigilię lub ustalało dzień wolny. W różny sposób się to odbywało, na pewno nie można jednak swobodnie stwierdzić, że była to jakaś całkowicie powszechna reguła. Był to zwykły dzień z punktu widzenia przepisów o czasie pracy (inaczej jest w handlu, gdzie pewne ograniczenia dotyczące pracy 24 grudnia od lat wynikają z ustawy o ograniczeniu pracy w handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni).
Ustanowienie od 2025 r. Wigilii świętem wprost wpływa nie tylko na to, że sam ten dzień staje się dniem wolnym, ale także – albo nawet przede wszystkim – na ustalenie wymiaru czasu pracy.
Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, a następnie odliczając od otrzymanego wyniku po 8 godzin za każde święto będące dniem wolnym od pracy przypadające w innym dniu niż niedziela.
Ważne: Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym, które przypada w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Dotyczy to również sytuacji, gdy święto przypada w dniu wolnym od pracy, o ile jest to dzień inny niż niedziela.
Przykład: Pracownicy u pracodawcy X pracują od poniedziałku do piątku w systemie podstawowym, wszystkie soboty, niedziele i święta są dniami wolnymi od pracy. Wigilia wypadająca w sobotę do tej pory była „neutralna” w zakresie czasu pracy. Po zmianach obniży wymiar czasu pracy o 8 godzin.
Przepisy nie wskazują wprost na to, że święto przypadające w dniu wolnym powiązane być musi z udzieleniem innego dnia wolnego. Taki obowiązek wynika jednak z obowiązku zapewnienia pracownikom łącznej liczby dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającej co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie. Jeżeli rozkład czasu pracy opiewa na stałe pięć dni pracy w tygodniu, to musi zostać wyznaczony inny dzień wolny za „sobotnie” święto, by zachowana została minimalna liczba dni wolnych w okresie rozliczeniowym czasu pracy. „Sobotnia” Wigilia będzie dla wskazanego pracodawcy X oznaczała obowiązek wyznaczenia innego dnia wolnego.
Podstawa prawna: