Limitów nie stosujemy do umów zawieranych:
1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
3) w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
4) w przypadku, gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie
– o ile wypełniony jest warunek uzupełniający – ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy.
Ważne: Umowy nielimitowane nie tworzą zarówno same limitu (np. możliwe jest zawarcie 5 czy więcej umów na zastępstwo), jak też nie ograniczają limitu przy zatrudnieniu danej osoby w innych okresach na podstawie „zwykłych” umów na czas określony (np. po dwóch umowach na zastępstwo można zawrzeć jeszcze 3 limitowane umowy na czas określony).
Umowa na zastępstwo
Aby mówić faktycznie o umowie na zastępstwo konieczne jest to, by umowa ta została zawarta na czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika.
Przykład: Z pracownikiem zawarto porozumienie o wykonywaniu na innym stanowisku pracy przez okres 6 miesięcy. W tym czasie nie jest możliwe zatrudnienie na jego dotychczasowym stanowisku innej osoby na zastępstwo, gdyż pracownik dotychczasowy nie jest nieobecny w pracy. Niedopuszczalne jest zawarcie umowy na czas zastępstwa pracownika, który nie był nieobecny w pracy, a wykonywał jedynie powierzoną mu przez pracodawcę inną pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r., sygn. akt II PK 99/15).
Osoba zatrudniona na podstawie tzw. umowy na zastępstwo nie musi mieć identycznego wymiaru czasu pracy oraz zakresu zadań jak osoba zastępowana, ale różnice w tym zakresie nie mogą jednak prowadzić do sytuacji, w której faktycznie przestajemy mówić o zastępowaniu nieobecnego pracownika. Zastępowanie oznacza przejęcie czyichś obowiązków, działanie w miejsce innej osoby. Przykładowo, jeżeli osoba nieobecna zatrudniona jest na ¼ etatu, a w jej miejsce czasowo zostanie zatrudniona inna osoba na pełny etat, to nie można kwalifikować tego zatrudnienia jako zawartego w celu zastąpienia nieobecnego pracownika.
Prace dorywcze lub sezonowe
Prace dorywcze to prace krótkotrwałe, chwilowe, niepowiązane z porą roku. Prace sezonowe to prace, których wykonywanie nie może odbywać się przez cały rok kalendarzowy – zapotrzebowanie na nie związane jest z porą (porami) roku, pewnym okresem (np. sezon narciarski, sezon grzewczy).
Ważne: Jak podkreśla Sąd Najwyższy w wyroku z 8 maja 2008 r. (sygn. akt I UK 378/07), za prace sezonowe nie można uznać tych, na które w pewnych porach roku występuje jedynie zwiększone zapotrzebowanie przy całorocznym wykonywaniu tych prac.
Praca przez okres kadencji
Zatrudnienie na czas trwania kadencji wynika z sytuacji, w których określony przepis prawa powszechnego lub postanowienie np. umowy czy statutu spółki regulują długość kadencji i wiążą z nią nawiązanie stosunku pracy okresowej.
Przykład: Z członkiem zarządu spółki powoływanym na czas określony zawierane są umowy o pracę na czas określony i umowy te nie podlegają limitom.
Obiektywne przyczyny
Obiektywne przyczyny to te wszystkie przypadki, w których zwykłe, regularne potrzeby pracodawcy nie wymagają zatrudnienia bądź na takim stanowisku, bądź w takim zakresie. Każdorazowo należy ocenić to, czy zatrudnienie faktycznie ma służyć zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności sprawy tylko okresowo, terminowo.
Przykład: Pracodawca zawarł umowę, której realizacja wymaga zatrudnienia osoby ze specyficznymi kwalifikacjami lub uprawnieniami, które nie są potrzebne w zwykłej pracy firmy.
Ważne: Nie można w tym zakresie jednak opierać się na tym, że pracodawca funkcjonując w swojej działalności w oparciu o pozyskane zlecenia ma zapewnioną pracę na z góry określony, wynikający z danego zlecenia czas.
Zatrudnienie dotowane – narzucona umowa okresowa w przepisach
Nie są objęte limitami umowy, które zawierane są w ramach robót publicznych lub prac interwencyjnych albo ich zawarcie narzucone jest przez przepisy (np. umowa na czas określony zawierana z osobą po raz pierwszy zatrudnioną w samorządzie na stanowisku urzędniczym lub kierowniczym stanowisku urzędniczym).
Tak Departament Prawny GIP (stanowisko z 22 lipca 2016 r., nr GNP-364-023-99-1/16) oraz kilkakrotnie Sąd Najwyższy, przykładowo, w wyroku z 1 czerwca 2023 r. (sygn. akt I PSKP 11/22) stwierdzili, że „zawarcie kolejnych umów o pracę z bezrobotnym w ramach prac interwencyjnych, w wypełnieniu kolejnych umów starosty z pracodawcą o zorganizowanie prac interwencyjnych dla osoby niepełnosprawnej, nie jest objęte ograniczeniem w zawieraniu umów o pracę na czas określony z art. 251 k.p.”.
Podstawa prawna: