Opieka naprzemienna…
Co do zasady z rozliczenia właściwego dla rodziców samotnie wychowujących dzieci może skorzystać rodzic lub opiekun prawny, który jest: panną/kawalerem, wdową/wdowcem, rozwódką/rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeśli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci małoletnie lub pełnoletnie przy spełnieniu określonych warunków. Nie wystarczy zatem sam status np. panny lub kawalera. Musi być również spełniony warunek samotnego wychowywania dzieci.
Od 2022 roku, zgodnie z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowanie według preferencyjnych zasad dla rodziców samotnie wychowujących dzieci nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tzw. 800 plus).
… a kontakt z drugim rodzicem
Ponieważ opieka naprzemienna rodzi wiele problemów, gdy przychodzi do rozliczenia PIT, Ministerstwu Finansów postawiono pytanie w formie interpelacji poselskiej (nr 3569). Jego autorka wskazała, że aktualnie istnieje pewna praktyka organów podatkowych, która polega na odmowie możliwości preferencyjnego rozliczenia się osobom rozwiedzionym, faktycznie samotnie wychowującym dziecko, gdy nie jest ono objęte systemem opieki naprzemiennej, ale utrzymuje kontakt z drugim rodzicem. Organy odmawiają możliwości skorzystania z preferencji np. w sytuacji, gdy orzeczeniem sądu została przyznana opieka naprzemienna obojgu rodzicom, ale w praktyce to jedno z nich sprawuje opiekę nad dzieckiem w 90% (np. interpretacja dyrektora KIS z 9 lipca 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.256.2024.2.MM).
W związku z interpelacją Ministerstwo Finansów wystosowało odpowiedź. Na wstępie wskazało, że nie jest planowane wydanie objaśnień podatkowych, jako że przepisy są skonstruowane w sposób, który nie powinien budzić wątpliwości. Jednocześnie wypunktowano stanowisko organów podatkowych. Zgodnie z nim postępowanie w poszczególnych sprawach wygląda następująco:
- gdy dziecko rozwiedzionych rodziców pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego z rodziców, z którym mieszka oraz który ma nieograniczoną władzę rodzicielską, natomiast drugi rodzic jest zobowiązany wyłącznie do płacenia alimentów lub zajmuje się dzieckiem lub kontaktuje z nim doraźnie, gdyż ma ograniczoną władzę rodzicielską – wówczas rodzice nie wychowują dziecka wspólnie, a status rodzica samotnie wychowującego dziecko ma ten, z którym dziecko zamieszkuje i który na co dzień je wychowuje,
- gdy żaden z rodziców nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej oraz oboje rodzice uczestniczą w procesie wychowawczym dziecka, ale zaangażowanie jednego z nich jest większe (okresy sprawowania czynności wychowawczych są nieporównywalnie dłuższe) – rodzice nie wychowują dziecka wspólnie, a status rodzica samotnie wychowującego dziecko ma to z rodziców, które w większym stopniu uczestniczy w procesie wychowawczym dziecka,
- gdy rozwiedzeni rodzice są zaangażowani w równym stopniu w proces wychowawczy dziecka, czyli sprawują faktycznie opiekę naprzemienną, należy uznać, że rodzice wychowują dziecko wspólnie i tym samym żadne z nich nie ma prawa do ulgi podatkowej dla rodziców samotnie wychowujących dzieci.
Analogiczne wyjaśnienia minister finansów przekazał Rzecznikowi Praw Obywatelskich (znak sprawy: DD3.055.2.2024).
Wydaje się, że to dość proste wyjaśnienia. Jak będzie w praktyce i czy organy w końcu zajmą jednolite stanowisko, czy w dalszym ciągu będą zaskakiwać (niekoniecznie pozytywnie) podatników? Okaże się w najbliższych miesiącach.
Podstawa prawna: