Umowa sprzedaży to jedna z najbardziej popularnych rodzajów umów w gospodarce. Jej przedmiotem są nieruchomości bądź rzeczy ruchome. Zawierana jest między przedsiębiorcami, ale przede wszystkim między osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności. W przypadku sprzedaży strony mają do czynienia z różnymi podatkami – w tym z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Płacić czy nie płacić?
Z wątpliwościami dotyczącymi PPC zwrócił się do organu podatnik, który zawarł umowę kupna-sprzedaży pojazdu samochodowego typu kamper, jednak z powodu ukrytych wad odstąpił od zawartej umowy. Pojazdu nie zarejestrował. Podatnik stał na stanowisku, że w związku z tym, iż nie jest właścicielem pojazdu, po odstąpieniu od umowy kupna-sprzedaży (z uwagi na wady ukryte pojazdu) nie ma obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
Stanowisko organu – płacić
Organ nie zgodził się z takim podejściem wnioskodawcy. Wskazał odpowiednie przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którymi podatkowi temu podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Natomiast przez umowę sprzedaży, zgodnie z kodeksem cywilnym, sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się odebrać rzecz i zapłacić sprzedawcy cenę.
W myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Podatnicy są zobowiązani – bez wezwania organu podatkowego – złożyć deklarację w sprawie PCC, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek pobiera płatnik. Zatem umowa sprzedaży podlega, co do zasady, opodatkowaniu, a ciężar zapłaty podatku spoczywa na kupującym. Obowiązek podatkowy powstaje zaś z momentem zawarcia umowy sprzedaży.
Kodeks cywilny przewiduje, że jeśli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.
Wycofanie bez znaczenia
Organ wskazał, że przepisy ustawy o PCC wskazują, że obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej – a więc w tej sytuacji z chwilą zawarcia umowy sprzedaży. Dla powstania obowiązku podatkowego obojętne jest (z wyjątkiem sytuacji wskazanych wprost w ustawie) wykonanie dokonanych czynności cywilnoprawnych. Obowiązku zapłaty PCC nie uchyla zatem ani odstąpienie od umowy, ani jej zgodne rozwiązanie.
Ważne! Odstąpienie od umowy z tytułu rękojmi nie jest okolicznością, która mogłaby uzasadniać uznanie, że umowa nie była zawarta i uchylone zostały skutki prawne wyrażonej w niej woli stron.
Organ podkreślił również, że złożone przez podatnika oświadczenie o odstąpieniu od umowy z tytułu rękojmi wywiera skutki dopiero z datą jego zawarcia. Skoro zatem obowiązek podatkowy powstaje już w chwili zawarcia umowy, a żaden przepis nie wskazuje, że odstąpienie od umowy (dokonane później) uchyla obowiązek podatkowy, to kupujący powinien uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych, mimo niedojścia do skutku postanowień umownych w postaci przeniesienia własności,.