Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę – jaka zmiana wchodzi w życie z dniem 23 kwietnia 2022 roku? Katalog pracowników chronionych przed zwolnieniem zostaje rozszerzony. Komu nie można wypowiedzieć umowy?

Kiedy pracodawca nie może wypowiedzieć warunków pracy i płacy? Co do zasady, pracodawca nie może wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę w okresie:

• urlopu (a więc zarówno wypoczynkowego jak i bezpłatnego),
• innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy (chyba że upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia).

Ochrona ta umocowana jest trybem art. 41 Kodeksu pracy, przy założeniu, że zakaz wypowiedzenia obowiązuje tylko do upływu okresu uprawniającego pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia – należy tutaj zwrócić się do art. 53 Kodeksu pracy i opisanych w nim przypadków, m.in. gdy niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy.

Komu nie można wypowiedzieć umowy o pracę?

Ochronie przed wypowiedzeniem warunków pracy lub/i płacy podlegają poniższe grupy pracowników:

• kobiety w ciąży – ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy;
• członkowie zarządów zakładowych organizacji związkowych wskazani w uchwale zarządu – ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy;
• społeczni inspektorzy pracy;
• pracownicy w wieku przedemerytalnym, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, a wiek ten uprawniałby ich do uzyskania emerytury;
• członkowie rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego.

Ochrona pracowników przed wypowiedzeniem nie obowiązuje w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Jeśli przedsiębiorca decyduje o likwidacji firmy (ze względu np. na upadłość zakładu pracy), to zobowiązany jest do rozwiązania umów o pracę w trybach określonych przez Kodeks pracy, czyli na mocy porozumienia stron, wypowiedzenia umów o pracę przez jedną ze stron lub rozwiązania umów o pracę bez wypowiedzenia przez jedną ze stron. Jeśli zachodzi taka potrzeba, to na mocy  art. 36 (1) Kodeksu pracy można (bez zgody pracownika) dokonać skrócenia 3-miesięcznych okresów wypowiedzenia umów na czas nieokreślony i na czas określony do 1 miesiąca, niemniej jednak pracownik nabywa w takim przypadku prawo do odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia.

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy – szerszy katalog od 23 kwietnia 2022

Podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, opublikowana w Dzienniku Ustaw 2022 r., poz. 655 w dniu 23 marca 2022 r. rozszerzyła katalog pracowników chronionych przed wypowiedzeniem pracy lub/i płacy. Ochrona została rozszerzona o żony żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową.

Według zmienionych przepisów rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z małżonkiem żołnierza, który odbywa obowiązkową zasadniczą służbę wojskową może nastąpić wyłącznie z winy pracownika, w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

Co ciekawe, przepis ten nie jest wcale nowy! Instytucja ta istniała już w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, lecz ze względu na fakt, że zasadnicza służba wojskowa przestała obowiązywać, nie było możliwości zastosowania tego przepisu w praktyce. Dzięki ustawie o obronie Ojczyzny instytucja ta zyskała na nowo na wartości.

Ustawa o obronie Ojczyzny wejdzie w życie po 30 dniach od jej publikacji w Dzienniku Ustaw, czyli 23 kwietnia 2022 r.

Podstawa prawna odnosząca się do zasadniczej służby wojskowej:

Monika Smulewicz

ekspert z zakresu prawa pracy