Komu i kiedy przysługuje zwrot VAT?

Warunki odliczania VAT

Zgodnie z art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług [dalej: ustawa o VAT] kwotę podatku naliczonego stanowi:

suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług lub dokonania za nie wcześniejszej zapłaty,
w odniesieniu do importu towarów – kwota podatku wynikająca z dokumentu celnego, deklaracji importowej lub kwota podatku należnego, w przypadku o którym mowa w art. 33a ustawy o VAT,
zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w art. 116 ust. 6 ustawy,
kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 podatnikiem jest ich usługobiorca lub dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 podatnikiem jest ich nabywca.

W myśl generalnej zasady zawartej w art. 86 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje podatnikom w zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jest to przywilej podatnika, z którego może, ale nie musi skorzystać.

Uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. W przypadku zakupów krajowych oraz importu towarów na zasadach ogólnych prawo do odliczenia podatku VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

A zatem, aby możliwe było pomniejszenie podatku należnego o podatek naliczony spełnione muszą zostać łącznie 3 warunki:

dokonywane zakupy mają związek ze sprzedaż opodatkowaną
w odniesieniu do nabywanych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy
podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny

Terminy odliczania VAT

Pierwszym okresem rozliczeniowym, w którym podatnik może uwzględnić podatek naliczony z faktury lub dokumentu celnego jest miesiąc (dla podatników rozliczających VAT kwartalnie – kwartał), w którym otrzymał dokument. Oczywiście pod warunkiem, że dla towarów lub usług, których dotyczy powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli podatek należny nie zostanie obniżony w opisanym powyżej terminie, obniżenia można dokonać w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych- dla podmiotów składających deklaracje miesięczne. W przypadku podmiotów składających deklaracje kwartalne- w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Podatnik, który nie uwzględnił faktury lub dokumentu celnego w żadnym ze wskazanych okresów, może obniżyć kwotę podatku należnego dokonując korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Przykład 1.
Spóła A, rozliczająca podatek VAT w deklaracjach miesięcznych, otrzymała dnia 25.01.2021 r. od kontrahenta B fakturę za towary, które zostaną dostarczone do spółki w pierwszym tygodniu lutego. W związku z tym, że dla wskazanych towarów nie powstał obowiązek podatkowy (nie miała miejsca dostawa ani wcześniejsza zapłata) pierwszym okresem, w którym spółka będzie mogła ująć w deklaracji VAT podatek naliczony z otrzymanej faktury będzie luty 2021, a nie miesiąc w którym wpłynęła faktura.

Jeśli spółka A nie uwzględni otrzymanej faktury w rozliczeniu za luty 2021 będzie mogła ująć podatek naliczony w jednym z 3 kolejnych okresów czyli marcu, kwietniu lub maju.

W przypadku, gdy spółka nie rozliczy faktury w żadnym z powyższych okresów, będzie miała prawo ująć podatek naliczony poprzez korektę okresu, w którym powstało prawo do odliczenia czyli korektę deklaracji za luty 2021.

Nabywca towaru lub usługi jest zobowiązany ująć faktury korygujące, zmniejszające podatek naliczony podlegający odliczeniu, w rozliczeniu za okres w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów/usług zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione. W przypadku, gdy warunki zostaną spełnione po upływie okresu, w którym zostały ustalone, podatnik zmniejsza kwotę podatku naliczonego w deklaracji składanej za okres, w którym uzgodnienia zostały zrealizowane. Jeśli faktura pierwotna, której dotyczy faktura korygująca nie została wykazana w rozliczeniu VAT, zmniejszenia podatku naliczonego dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym faktura pierwotna zostanie ujęta.

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług dla którego podatnikiem jest usługobiorca oraz dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w okresie, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy. Jeśli zaś kwota podatku należnego zostanie uwzględniona w deklaracji podatkowej w terminie późniejszym, kwota podatku naliczonego podlega odliczeniu w rozliczeniu za okres, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji.

Przykład 2.
Spółka A nabyła od kontrahenta z Niemiec usługę doradczą, która została zrealizowana w październiku 2020 r. Spółka nie wykazała wewnątrzwspólnotowego nabycia usług w deklaracji za październik 2020.

Jeżeli spółka złoży korektę rozliczenia za 10/2020 w terminie do 31.01.2021 r. (w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych usług powstał obowiązek podatkowy) będzie mogła wykazać podatek naliczony z tytułu tej transakcji w tym samym okresie, w którym wykazuje podatek należny.

Jeżeli jednak złoży korektę rozliczenia za 10/2020 w terminie późniejszym, podatek naliczony będzie mogła odliczyć w deklaracji bieżącej czyli w rozliczeniu za okres, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin na jego złożenie.

Zwrot VAT – terminy zwrotu nadwyżki

W deklaracji VAT kalkulowana jest różnica między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym. Jeśli podatek należny w danym okresie jest wyższy niż podatek naliczony, różnica stanowiąca kwotę do zapłaty podlega wpłacie do Urzędu Skarbowego. Jeżeli kwota podatku naliczonego w rozliczeniu jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy (kwota do przeniesienia na kolejny okres) lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

Podstawowym terminem, w jakim realizowany jest zwrot podatku VAT jest termin 60 dni od dnia złożenia deklaracji przez podatnika. Dotyczy on podatników, którzy w danym okresie wykonywali czynności opodatkowane na terytorium kraju lub dokonywali dostawy towarów bądź świadczyli usługi poza terytorium kraju, co do których przysługiwało im prawo do odliczenia VAT i nie wymaga spełnienia żadnych dodatkowych warunków. Pomiotom, które w rozliczeniu za dany okres nie wykazały sprzedaży opodatkowanej lub sprzedaży poza terytorium kraju przysługuje prawo wystąpienia o zwrotu podatku VAT w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji.

Ustawa o VAT przewiduje także skrócone terminy zwrotu podatku – z 60 do 25 dni. Na wniosek zawarty w deklaracji podatkowej urząd skarbowy dokonuje zwrotu podatku na rachunek VAT podatnika w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia.

Podatnik, po spełnieniu określonych warunków, może również wystąpić o zwrot VAT w terminie 25 dni na zwykły rachunek bankowy. Aby zwrot na rachunek bankowy w przyspieszonym terminie był możliwy, łącznie muszą zostać spełnione warunki:

podatnik przez 12 miesięcy poprzedzających okres, w rozliczeniu za który występuje z wnioskiem o zwrot w terminie 25 dni, był zarejestrowany jako czynny podatnik VAT i składał deklaracje za każdy okres rozliczeniowy
kwota podatku naliczonego lub różnicy podatku nierozliczona w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazana w deklaracji (kwota z przeniesienia) nie przekracza 3000 zł
kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej wynikają z:
- faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym,
- faktur, które nie został zapłacone, jeżeli ich łączna kwota nie przekracza 15 000 zł,
- dokumentów celnych, deklaracji importowej i zostały zapłacone,
- importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca, lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji;
podatnik złoży w urzędzie skarbowym, nie później niż w dniu złożenia deklaracji, potwierdzenie zapłaty należności, o których mowa powyżej.

Czy zwrot VAT może się opóźnić?

Co do zasady weryfikacja zasadności zwrotu VAT przez organ podatkowy następuje przed upływem terminu na jego realizację. Jeżeli jednak termin na zwrot upływa, a organ nadal ma wątpliwości w zakresie prawidłowości rozliczenia i uważa, że zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania naczelnik urzędu skarbowego na podstawie art. 87 ust. 2 ustawy o VAT może przedłużyć ustawowe terminy realizacji zwrotu VAT do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Przedłużenie terminu zwrotu VAT następuje w drodze postanowienia, na które podatnikowi służy zażalenie. Jeżeli przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.

Katarzyna Pożarowszczyk, Ekspert ds. Podatków w MDDP Outsourcing w Warszawie