Składki na ubezpieczenia społeczne a podstawowa „ulga” podatkowa

Początek lutego oznacza, że zbliża się czas, w którym podatnicy podatku dochodowego będą mogli dokonać rocznego rozliczenia podatku. Składanie zeznań podatkowych będzie następować w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia. Od kilku lat w przypadku osób nieprowadzących działalności gospodarczej urzędy skarbowe przygotowują zeznania roczne w systemie Twój e-PIT. W tym roku również osoby prowadzące działalność gospodarczą będą mogły rozliczyć się poprzez ten system – urzędy przygotują wstępnie wypełnione zeznanie. Przed przystąpieniem do rozliczeń warto jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii, przede wszystkim na możliwe do zastosowania przez podatników ulgi i odliczenia, tak, by w miarę możliwości maksymalnie obniżyć wysokość podatku do zapłaty za rok 2023. Do podstawowych wydatków, którymi można wpłynąć na wysokość podatku należą składki na ubezpieczenia społeczne.

Kto i kiedy może skorzystać z odliczenia?

W przypadku podlegania ubezpieczeniom społecznym, istnieje możliwość skorzystania z odliczenia zapłaconych składek na poniższe ubezpieczenia:

emerytalne,
rentowe,
chorobowe,
wypadkowe.

Odliczenie obejmuje składki na powyższe ubezpieczenia potrącone i wykazane przez płatnika w informacji PIT-11 (np. w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę), jak i składki na własne ubezpieczenia oraz ubezpieczenie osoby współpracującej zapłacone w roku podatkowym, jeśli nie zostały zaliczone wcześniej do kosztów uzyskania przychodów.

Istnieje również możliwość odliczenia składek zapłaconych zgodnie z przepisami obowiązującymi w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej lub należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej – pod warunkiem, że polski organ podatkowy na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej umowy międzynarodowej uzyska informacje podatkowe od państwa zagranicznego, w którym były opłacane składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.

Nie zawsze można odliczyć składki – kiedy jest to niemożliwe?

Nie ma możliwości odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku, gdy:

zostały one wcześniej zaliczone od kosztów uzyskania przychodów,
zostały odliczone w innym zeznaniu podatkowym (np. PIT-28 w przypadku, gdy podatnicy są zobowiązani do złożenia zarówno PIT-28 jak i PIT-37/PIT-36),
zapłacone składki zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie,
podstawę wymiaru składek stanowi dochód zwolniony z podatku lub dochód, od którego zaniechano poboru podatku,
zostały zapłacone i odliczone od dochodu (przychodu) lub podatku za granicą.

Najważniejsze pytanie – ile można odliczyć?

Odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne nie jest ograniczone limitem ustawowym, jak np. w przypadku składek na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku niektórych podatników. W przypadku składek na ubezpieczenie społeczne wysokość odliczenia wyznacza osiągnięty dochód, a także faktycznie poniesiony wydatek, co oznacza, że wszystkie zapłacone składki na powyżej wskazane ubezpieczenia mogą zostać odliczone od dochodu. Jednak wysokość odliczenia nie może przekroczyć osiągniętego dochodu – zapłacenie składek na ubezpieczenia społeczne nie może wygenerować straty podatkowej.

Tym samym należy zauważyć, że w przypadku nieosiągnięcia żadnego dochodu lub poniesienia straty podatkowej nie będzie możliwości odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, a nieodliczonych składek nie można odliczyć w kolejnym roku – dotyczą one bowiem tego roku, w którym zostały zapłacone.

Dokumentowanie poniesionych wydatków

Bardzo ważną kwestią w przypadku, gdy roczne rozliczenie podatku dochodowego przygotowuje podatnikowi biuro rachunkowe (ale także, gdy jest ono przygotowywane we własnym zakresie) jest odpowiednie udokumentowanie poniesionych wydatków na ubezpieczenia społeczne.

Dlatego zlecając przygotowanie rocznego zeznania PIT należy dostarczyć osobie przygotowującej zeznanie takie dokumenty, które potwierdzają wysokość zapłaconych składek. Przede wszystkim będą to: informacja otrzymana on pracodawcy (PIT-11), dowody wpłaty składek na konto ZUS (potwierdzenia przelewów, wyciągi bankowe) oraz zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wysokości zapłaconych w 2023 roku składek na ubezpieczenia społeczne. Są to jedynie przykłady dokumentów, których przygotowanie pozwoli na szybkie ustalenie wysokości przysługującego odliczenia, a także bezbłędne przygotowanie rocznego zeznania PIT. Warto mieć to na uwadze.