W poprzednich latach organy podatkowe w zakresie naliczania VAT od opłat dodatkowych za parkowanie (np. z powodu braku ważnego biletu) stały na stanowisku, że przypadku naliczenia tych dodatkowych opłat nie powstanie obowiązek doliczenia VAT, bowiem nie jest to zapłata wynagrodzenia z tytułu wykonanej usługi. Stanowisko to uległo jednak zmianie po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 stycznia 2022 r., w którym TSUE stwierdził, że pobieranie dodatkowych opłat nie byłoby możliwe, gdyby wcześniej nie została wykonana usługa udostępnienia miejsca parkingowego, dlatego obowiązek zapłaty tych opłat stanowi jeden z warunków korzystania z usługi. W związku z tym opłaty dodatkowe są, zdaniem TSUE, ściśle powiązane z opłatami podstawowymi za parkowanie i łącznie stanowią wynagrodzenie za świadczenie usług, które powinno być opodatkowane podatkiem VAT.
Implementacja stanowiska TSUE do polskiego porządku prawno-podatkowego
Takie stanowisko przyjmują też polskie organy podatkowe. Zgodnie z obecnymi twierdzeniami, opłata dodatkowa za brak biletu stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług, jest bowiem ściśle związana ze skorzystaniem z miejsca parkingowego. Powinna więc być opodatkowana podatkiem od towarów i usług. A co jeżeli nie można ustalić osoby, na którą ma być nałożona dodatkowa opłata?
Z takim pytaniem zwróciła się do organu podatkowego gmina, która w ramach wykonywania działalności gospodarczej opodatkowanej VAT świadczy usługi w zakresie odpłatnego udostępniania miejsc parkingowych dla pojazdów na terenach zlokalizowanych poza pasem drogi publicznej. Miejsca parkingowe są udostępniane za odpłatnością pobieraną przy użyciu parkomatów. W przypadku nieuiszczenia opłaty lub przekroczenia opłaconego czasu parkowania pobierana jest opłata dodatkowa, której wysokość jest zależna od okresu, w jakim zostanie ona uregulowana. Gmina tłumaczyła, że opłata dodatkowa ma charakter opłaty sankcyjnej, pełniącej wyłącznie rolę dyscyplinującą wobec użytkowników parkingu i pobierana jest za naruszenie regulaminu korzystania z parkingu. Zawiadomienia o opłacie wypisują kontrolerzy i zostawiają je za wycieraczką pojazdów.
Wnioskodawczyni podkreśliła, że zdarzają się problemy z identyfikacją kierowców. Często samochody nie figurują w bazie CEPiK, zdarza się, że są zarejestrowane na osobę zmarłą albo mają zagraniczne tablice rejestracyjne. W niektórych sytuacjach okazuje się, że właścicielem auta jest instytucja finansowa, która udostępnia je innym podmiotom na zasadach leasingu bądź najmu i nie przekazuje o tych podmiotach żadnych informacji. W takich sytuacjach, gdy nie jest możliwe zidentyfikowanie kierowcy, który powinien uiścić opłatę dodatkową, nie jest ona egzekwowana. Gmina zwróciła się do organu z pytaniem, czy w takiej sytuacji jest zobowiązana naliczać VAT od opłat dodatkowych.
Stanowisko fiskusa ważne dla wszystkich gmin
Organ uznał, że w przedstawionej sytuacji gmina nie powinna naliczać VAT. Uargumentował to tym, że dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
W analizowanej sprawie wnioskodawczyni nie jest w stanie ustalić danych podmiotu korzystającego z miejsca parkingowego, w związku z czym nie jest w stanie podjąć czynności nakierowanych na wyegzekwowanie opłaty dodatkowej. Tym samym nie istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, bowiem nie dojdzie do zapłaty wynagrodzenia za świadczoną usługę. Dlatego też taka opłata dodatkowa nie stanowi wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT.
To pozytywna wiadomość dla jednostek samorządu terytorialnego, oznacza bowiem, że w sytuacji, gdy niemożliwe jest ustalenie osoby, od której należy wyegzekwować opłatę dodatkową, nie ma obowiązku ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z podatkiem od towarów i usług.
Zobacz także: Fikcyjne parkingi dla niepełnosprawnych to efekt złego prawa
Podstawa prawna: