Zarys ogólny problemu
W ramach realizacji świadczeń związanych z kształceniem uczelnie współpracują z osobami, które są specjalistami w danej dziedzinie i które przekazują wiedzę studentom, słuchaczom, uczestnikom szkół doktorskich, kursantom, uczestnikom szkoleń czy warsztatów. Taka współpraca między uczelnią a wykładowcą może odbywać się na podstawie umowy, w ramach której uczelnia zleca wykładowcy przeprowadzenie zajęć. Wykładowca na podstawie tak zawartej umowy opracowuje program zajęć, przygotowuje niezbędne materiały do ich przeprowadzenia oraz przeprowadza same zajęcia. Zakres usług wynika również z tej umowy. Problemem okazało się zakwalifikowanie usług w VAT – czy powinny być to usługi opodatkowane VAT, czy też zwolnione z tego podatku?
Minister finansów wyjaśnił
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względy na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Czynności muszą być wykonywane w sposób ciągły, natomiast istotny jest cel – również ich cel zarobkowy.
W myśl art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały zakwalifikowane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, jeżeli z tytułu ich wykonania osoby wykonujące są związane ze zlecającym prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym te czynności co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich.
W związku z powyższym minister finansów podkreślił, że o wyłączeniu z opodatkowania VAT można mówić w przypadku, gdy przychody z wykonywanych czynności będą wymienione we wskazanych przepisach ustawy o CIT i jednocześnie wykonującego i zlecającego będzie łączył stosunek podobny do stosunku pracy. Zatem jeśli wynagrodzenie wykładowców otrzymane za wykonane przez nich czynności będzie stanowiło przychód, o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, wykonywane przez wykładowców świadczenia nie będą stanowiły czynności podlegających opodatkowaniu VAT, bo nie będą stanowić działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.
Minister finansów w interpretacji ogólnej uznał, że wykładowcy zewnętrzni będący podatnikami VAT, zawierający z uczelniami umowy o świadczenie usług przekazywania wiedzy, nie mogą korzystać ze zwolnienia z VAT. Pomimo tego, że zawarli oni umowę z uczelnią i pomimo świadczenia usług kształcenia, nie spełniają oni kryterium podmiotowego – nie są jednostkami objętymi systemem oświaty, uczelniami, jednostkami naukowymi Polskiej Akademii Nauk ani instytutami badawczymi.
Również zwolnienie z VAT dla usług związanych ściśle z usługą podstawową nie obejmuje wykładowców jako, że nie są oni podmiotami świadczącymi usługę podstawową, jak też nie dotyczy ich zwolnienie z VAT dla prywatnych nauczycieli. Minister finansów wskazał, że nauczanie prywatne nie obejmuje sytuacji, gdy nauczyciel jest do dyspozycji podmiotu trzeciego, który wypłaca mu wynagrodzenie jako usługodawcy na rzecz systemu edukacyjnego administrowanego przez ten podmiot.
Podsumowanie
Wykładowcy i nauczyciele akademiccy powinni zapoznać się z omawianą interpretacją i zastanowić się, czy i w jakim stopniu ich dotyczy. Co prawda – w razie stwierdzenia, że pasuje ona do ich stanu faktycznego – zastosowanie się do niej nie jest dla nich obowiązkowe, jednak odmienne postępowanie sprawia, że istnieje ryzyko sporu z organem podatkowym, który może być niekoniecznie do wygrania po zajęciu takiego stanowiska jak wyżej omówione przez resort finansów.
Podstawa prawna: