Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są członkami rad nadzorczych w podmiotach, w których ten organ występuje, wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji. Inaczej jest z obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. Jeżeli członek rady nadzorczej mieszka w Polsce, to obowiązkowo podlega składce zdrowotnej bez względu na to, czy jest wynagradzany z tytułu pełnienia tej funkcji czy nie. Od 1 stycznia 2022 r. obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają też osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce, jeżeli z tytułu pełnienia tej funkcji otrzymują wynagrodzenie.

Kiedy powstaje obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym

Członek rady nadzorczej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia powołania do tej funkcji – nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zaczął pełnić swoje obowiązki odpłatnie – do dnia zaprzestania piastowania tej funkcji. Jeśli więc początkowo członek rady nadzorczej zasiada w niej nieodpłatnie, a dopiero po jakimś czasie od powołania zostanie mu przyznane wynagrodzenie, to obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje dopiero od dnia przyznania wynagrodzenia.

Płatnikiem składek na ubezpieczenia jako członka rady nadzorczej jest podmiot, w którym działa rada. Zwykle jest to osoba prawna, np. spółki kapitałowe.

Ubezpieczenia emerytalno-rentowe są obowiązkowe niezależnie od posiadania innych tytułów czy ustalonego prawa do emerytury bądź renty. Zatem nie rozpatruje się tu zbiegu tytułów, np. pełnienie funkcji członka rady nadzorczej i umowa o pracę lub umowa zlecenia, lub działalność gospodarcza. Funkcja ta sprawowana za wynagrodzeniem zawsze stanowi tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Natomiast członkowie organów stanowiących nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie) oraz wypadkowemu.

Tabela.

Zasady finansowania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe członków rad nadzorczych

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe członków rad nadzorczych tworzy przychód, tj. przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych osób prawnych, niezależnie od sposobu ich powoływania (art. 13 pkt 7 updof).

Oznacza to, że podstawę wymiaru składek stanowi tu przychód w sensie podatkowym, a więc nie tylko świadczenia pieniężne, ale także wartość ewentualnych nieodpłatnych świadczeń czy świadczeń ponoszonych za członka rady. Przychodami są bowiem otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Warto podkreślić, że na mocy rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe członkowie rad nadzorczych zostali włączeni do kręgu osób niebędących pracownikami czy zleceniobiorcami, do przychodów których można zastosować zwolnienia ze składek. Najczęściej takimi należnościami są diety czy zwroty kosztów podróży odbywanych w celu służbowym. Jeśli przykładowo zamiejscowy członek rady, oprócz wynagrodzenia, jest również uprawniony do zwrotu kosztów podróży do siedziby swojego podmiotu, w celu wzięcia udziału w pracach rady, to tylko wynagrodzenie pozostanie oskładkowane, o ile otrzymany zwrot za przejazd nie przekroczył limitów wyznaczonych dla tego typu należności przysługujących pracownikom sfery budżetowej z tytułu podróży służbowych (krajowych lub zagranicznych).