Kto może prowadzić pkpir w 2023 roku a kto musi prowadzić księgi rachunkowe?

Przedsiębiorcy, którzy nie chcą prowadzić ksiąg rachunkowych i stosować ustawy o rachunkowości powinni starannie policzyć przychody, by zmieścić się w limicie i móc kontynuować prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 24a ust. 1 ustawy o PIT osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarcząsą obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe.

Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych (tzw. pełnej rachunkowości) są określone w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Natomiast zasady prowadzenia pkpir określa rozporządzenie ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2019 r. poz. 2544).
Warto dodać, że rozporządzenie to określa  zasady i wzór pkpir:
– dla ww. podmiotów prowadzących działalność gospodarczą a także
– (inny wzór pkpir) dla rolników prowadzących gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w  nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych, wykonujących działalność gospodarczą, osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli łączny przychód z tej działalności gospodarczej nie przekracza 10 000 zł w roku podatkowym.

Na podstawie art. 24a ust. 4 ustawy o PIT obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (czyli tzw. pełnej księgowości, czy pełnej rachunkowości) dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14 ustawy o PIT, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość w złotówkach kwoty określonej w przepisach o rachunkowości (2.000.000 euro).
Przedsiębiorcy, którzy nie osiągnęli takiego przychodu mogą nadal prowadzić pkpir.

Z tym przepisem jest funkcjonalnie związany art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. W nim właśnie jest zapisana graniczna kwota przychodów z poprzedniego roku obrotowego (2.000.000,- euro), poniżej której można prowadzić pkpir, a powyżej której pojawia się obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Na podstawie art. 24a ust. 6 ustawy o PIT i art. 3 ust. 3 ustawy o rachunkowości ww. limit wyrażony w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy.

Średni kurs euro ogłoszony przez NBP w dniu 3 października 2022 r. (pierwszy dzień roboczy października 2022 r.) wyniósł 4,8272 zł i wg tego kursu trzeba ustalać ww. limit przychodów (zob. Tabela kursów średnich walut NBP nr 191/A/NBP/2022 z dnia 3 października 2022 r.).

2.000.000,- euro x 4,8272 zł = 9.654.400,- zł

Zatem podatnicy, którzy uzyskali w 2022 roku przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych w kwocie niższej niż 9.654.400,- zł – mają prawo w 2023 roku prowadzić uproszczoną księgowość w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Ważne!
Mimo nieprzekroczenia ww. limitu można wybrać prowadzenie pełnej rachunkowości (tj. ksiąg rachunkowych) zgodnie z ustawą o rachunkowości. Trzeba tylko zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Zawiadomienie o prowadzeniu ksiąg rachunkowych może być złożone na podstawie przepisów ustawy o CEIDG – tj. np. w trakcie wpisu lub aktualizacji danych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Przepisy szczególne regulują prowadzenie ksiąg rachunkowych (a więc dotyczą także możliwości prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów – jeżeli nie osiągnięto ww. limitu przychodów) przedsiębiorstwa w spadku. Są to przepisy art. 24a ust. 4a-4f ustawy o PIT:

4a. Jeżeli w roku podatkowym, w którym zmarł przedsiębiorca, prowadził on księgi rachunkowe, przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić te księgi do końca tego roku podatkowego.

4b. Przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić księgi rachunkowe w roku podatkowym następującym po roku, w którym zmarł przedsiębiorca, jeżeli przychody zmarłego przedsiębiorcy, w rozumieniu art. 14, oraz przychody przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4, za poprzedni rok podatkowy wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

4c. W kolejnych latach podatkowych przedsiębiorstwo w spadku jest obowiązane prowadzić księgi rachunkowe, jeżeli przychody przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

4d. Jeżeli w roku podatkowym, w którym zmarł wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych, spółka ta prowadziła księgi rachunkowe, spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić te księgi do końca tego roku podatkowego.

4e. Spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić księgi rachunkowe w roku podatkowym następującym po roku, w którym zmarł wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych, jeżeli przychody spółki cywilnej osób fizycznych oraz spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, w rozumieniu art. 7a ust. 4 oraz art. 14 wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

4f. W kolejnych latach podatkowych spółka cywilna osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku jest obowiązana prowadzić księgi rachunkowe, jeżeli jej przychody, w rozumieniu art. 7a ust. 4 oraz art. 14, wyniosły łącznie w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

Paweł Huczko