Nowelizacja nie zmienia charakteru urlopu ojcowskiego. Prawo do urlopu ojcowskiego pozostaje wyłącznym i samodzielnym prawem pracownika – ojca, niezależnym od uprawnień matki dziecka i przysługuje także w sytuacji gdy matka nie jest pracownicą nie i może korzystać z urlopów związanych z urodzeniem dziecka.
Kto może skorzystać z urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski przysługuje ojcu wychowującemu dziecko, który jest pracownikiem. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie:
- umowy o pracę,
- powołania,
- wyboru,
- mianowania lub
- spółdzielczej umowy o pracę
Jaki jest cel urlopu ojcowskiego
Kodeks pracy w dotychczasowym brzmieniu stwierdza po prostu: „Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego”. Nowelizacja wprowadza dodatkowo pojęcie celu, któremu ma służyć urlop ojcowski. Celem tym jest sprawowanie opieki nad dzieckiem. Ustawodawca wskazał w ten sposób, że urlop ojcowski może być wykorzystywany wyłącznie w takim właśnie celu.
Jaki jest wymiar urlopu ojcowskiego
Wymiar urlopu ojcowskiego nie uległ zmianie i nadal będzie wynosić do 2 tygodni.
Urlop ojcowski na wniosek
Urlop ojcowski będzie udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – ojca w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wykonawczych wydanych przez ministra właściwego ds. pracy na podstawie delegacji ustawowej.
Pracodawca – jak dotychczas – będzie obowiązany uwzględnić wniosek pracownika o udzielenie urlopu ojcowskiego.
Do kiedy można wykorzystać urlop ojcowski
Marcowa nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza tu istotną zmianę. Według dotychczasowych przepisów urlop ojcowski przysługuje nie dłużej niż do:
- ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia albo
- upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Okresy te nowelizacja skraca o połowę. Po wejściu w życie nowelizacji pracownik – ojciec wychowujący dziecko będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego nie dłużej niż do:
- ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo
- upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Kogo będą dotyczyć nowe przepisy
Pracownicy – ojcowie wychowujący dzieci w dniu wejścia w życie nowelizacji (wejdzie ona w życie po 21 dniach od publikacji ustawy w Dzienniku Ustaw) mają prawo do urlopu ojcowskiego na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko:
- 24. miesiąca życia albo
- 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.
Nowe zasady będą wobec tego dotyczyć pracowników – ojców, którzy rozpoczęli wychowywanie dzieci po wejściu w życie nowelizacji. W szczególności dotyczyć to będzie ojców, których dzieci przyszły na świat już po rządami Kodeksu pracy w nowym brzmieniu.
Urlop ojcowski w częściach
Urlop ojcowski będzie mógł być nadal wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień.
Jakie świadczenia pieniężne dla ojca
Nowelizacja utrzymuje dotychczasowe uprawnienia pracownika – ojca. Za okres urlopu ojcowskiego ojcu przysługiwać będzie nadal zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Ojciec na urlopie pod ochroną
Nie ulega także zmianie zakres ochrony, jakiej Kodeks pracy udziela pracownikowi korzystającemu z urlopu ojcowskiemu. Do urlopu ojcowskiego nadal stosować się będzie odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu pracy dotyczące urlopu macierzyńskiego, w szczególności w zakresie:
- zakazu wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy,
- przerwania urlopu w związku z hospitalizacją dziecka,
- liczenia tygodnia jako 7 dni kalendarzowych.
Po zakończeniu urlopu ojcowskiego pracownik ma prawo powrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (niepublikowana)