Część pracowników niepełnosprawnych ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Jest on w pełni płatny  na takich samych zasadach jak „zwykły” (kodeksowy) urlop wypoczynkowy. W razie niewykorzystania go do końca zatrudnienia przysługuje za niego ekwiwalent pieniężny. Wykorzystywany jest na zasadach takich samych, jak urlop wypoczynkowy z kodeksu pracy.

Pracownikowi niepełnosprawnemu w stopniu znacznym lub umiarkowanym przysługuje dodatkowy (tj. poza 20 lub 26 dniami rocznie „zwykłego” urlopu wypoczynkowego) urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni w roku kalendarzowym. Urlop dodatkowy nie przysługuje, gdy pracownik ma prawo do urlopu:

• wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub
• dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Przy czym, jeżeli wymiar urlopu dodatkowego na podstawie tych odrębnych przepisów jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje omawiany urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlopy dodatkowe przysługują m.in. pracownikom socjalnym, urzędnikom służby cywilnej.

Ważne!Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Niewykorzystany do dnia zakończenia stosunku pracy urlop dodatkowy rozliczany jest ekwiwalentem pieniężnym.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego

Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Nie ma w tym zakresie znaczenia to, czy w tym okresie faktycznie świadczył pracę, czy też był nieobecny w pracy z powodu np. choroby czy urlopu macierzyńskiego. Istotne jest pozostawanie w zatrudnieniu.

Przykład: Zatrudniłem osobę, która od 5 lat ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. Przez cały ten okres prowadziła działalność gospodarczą, nigdzie nie pracowała. Czy ma prawo od razu do urlopu dodatkowego?

Nie, pracownik musi przepracować rok po uzyskaniu orzeczenia. Przepracowanie oznacza pozostawanie w zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy (umowy o pracę). Okres prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega w tym zakresie zaliczeniu podobnie jak okresy pracy w oparciu o umowy cywilnoprawne).

Rok przepracowany liczony jest z uwzględnieniem czasu przepracowanego u wszystkich kolejnych pracodawców. Przy zmianie pracy np. po 10 miesiącach od uzyskania umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności pracownik uzyska urlop dodatkowy po upływie kolejnych dwóch miesiącach pracy u nowego pracodawcy. W tym przypadku nie uzyska urlopu dodatkowego u pracodawcy poprzedniego (nie został spełniony warunek przepracowania roku). Nie musi przy tym istnieć ciągłość zatrudnienia ciągłość (za rok uznamy przy braku ciągłości łącznie 365 dni).

Po przepracowaniu roku pracownik nabywa zawsze prawo do całych 10 dni urlopu dodatkowego niezależnie od tego, w jakim miesiącu roku kalendarzowego warunek „wypracowania” roku został spełniony.

W kolejnych latach urlop ten jest nabywany według ogólnych zasad dotyczących urlopu wypoczynkowego, czyli z początkiem roku kalendarzowego w całym przysługującym wymiarze. W kolejnych  latach rozliczany będzie także proporcjonalnie do długości zatrudnienia w danym roku (tak jak „zwykły” urlop wypoczynkowy).

Udzielanie urlopów dodatkowych

Urlop dodatkowy udzielany jest według zasad wynikających z kodeksu pracy dotyczących udzielania urlopów:

• jest przeliczany na godziny,
• udzielany jest w wymiarze godzinowym odpowiadającym zaplanowanej liczbie godzin do przepracowania danego dnia,
• w przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy urlop dodatkowy przeliczany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, a dopiero następnie przeliczany na godziny.

Roczny wymiar urlopu osoby niepełnosprawnej przeliczamy na godziny, przyjmując, że jeden dzień roboczy odpowiada dopuszczalnemu dobowemu wymiarowi czasu pracy tej osoby.

Przykład: Pracownik o umiarkowany stopniu niepełnosprawności ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego „zwykłego” oraz 10 dni urlopu dodatkowego. Norma dobowa czasu pracy pracownika o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności wynosi 7 godzin. Przysługuje mu zatem łącznie rocznie prawo do 252 godzin urlopu (26 x 7 + 10 x 7).

 

Podstawa prawna:

• art. 154 i art. 154(2) ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1510 ze zm.)
• art. 15 i art. 19 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 573 ze zm.)

   Marcin Jasiński