Przepisy o minimalnej stawce godzinowej przy umowach zlecenia odnoszą się do większości umów zlecenia, ale nie do wszystkich. Przede wszystkim warunkiem powstania obowiązku przestrzegania tych regulacji jest to, że zleceniobiorca musi spełniać kryteria uznania za przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi. Pojęcia te obejmują prawie wszystkich zleceniobiorców wykonujących zlecenie poza działalnością gospodarczą, ale również tych, którzy są przedsiębiorcami, jeżeli nie zatrudniają pracowników lub zleceniobiorców.
Przepisy o stawce minimalnej obejmują nie tylko sam obowiązek wypłaty za każdą godzinę świadczenia usług kwoty nie niższej niż aktualnie obowiązująca wysokość tej stawki (w 2022 r. jest to 19,70 zł). To także wiele innych obowiązków i ograniczeń. Objęcie umowy zlecenia przepisami o stawce minimalnej wiąże się z następującymi zasadami wynikającymi z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę:
- wysokość wynagrodzenia powinna być ustalona w umowie w taki sposób, by zapewniała uzyskanie za każdą godzinę wykonywania zlecenia co najmniej stawki minimalnej (art. 8a ust. 1 ustawy);
- zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia wynikającego ze stawki minimalnej przez zleceniobiorcę i zakaz przeniesienia tego prawa na inną osobę (art. 8a ust. 4 ustawy);
- nakaz wypłaty wynagrodzenia wynikającego ze stawki minimalnej w formie pieniężnej (art. 8a ust. 5 ustawy);
- obowiązek wypłaty kwoty wynikającej ze stawki minimalnej nie rzadziej niż w miesiącu w przypadku umów zawartych na okresy dłuższe niż miesięczne (art. 8a ust. 6 ustawy);
- konieczność określenia sposobu potwierdzania liczby godzin wykonywania umowy (art. 8b ustawy);
- obowiązek przechowywania przez zleceniodawcę dokumentacji związanej z określeniem sposobu potwierdzania oraz samo potwierdzanie liczby godzin wykonania umowy przez okres trzech lat od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne (art. 8c ustawy).
Przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi
Stawka minimalna oraz wszystkie inne regulacje z nią związane stosowane są do umów zlecenia zawartych z przyjmującym zlecenie lub świadczącym usługi zgodnie z definicją tych pojęć zawartą w ustawie.
Pojęcie „przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi” oznacza:
- osobę fizyczną wykonującą działalność gospodarczą zarejestrowaną w RP albo w państwie niebędącym państwem członkowskim UE lub państwem EOG, niezatrudniająca pracowników lub niezawierająca umów ze zleceniobiorcami albo
- osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej
– która przyjmuje zlecenie lub świadczy usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 kodeksu cywilnego, na rzecz przedsiębiorcy albo na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalność.
Osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej
Przez wskazaną w ustawie „osobę fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej” należy rozumieć zarówno osobę fizyczną, która nie ma zarejestrowanej działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorcę, który wykonuje zlecenie poza prowadzoną działalnością.
Przykład: Pan Mariusz – student studiów dziennych zawarł umowę zlecenia. Czy fakt zwolnienia wynagrodzenia spod składek na ubezpieczenia społeczne (umowa ze studentem do 26 roku życia) oraz podatku dochodowego zwalnia z obowiązku wypłaty co najmniej stawki minimalnej?
Nie, przepisy o stawce minimalnej znajdują zastosowanie niezależnie od kwestii ubezpieczeniowych i podatkowych związanych z sytuacją zleceniobiorcy.
Przykład: Pani Marta jest przedsiębiorcą – w ramach działalności gospodarczej ma sklep, zatrudnia dwójkę pracowników. Wykonuje także osobiście umowę zlecenia w zakresie usług informatycznych. Zakres wpisu do CEIDG nie obejmuje takich usług. Przy zleceniach ich dotyczących pani Marta nie wykonuje działalności gospodarczej – podlega pod przepisy o stawce minimalnej.
Zleceniobiorca będący przedsiębiorcą
Zlecenie zawarte z przedsiębiorcą (realizowane w ramach prowadzonej przez zleceniobiorcę działalności gospodarczej) jest objęte przepisami o stawce minimalne wówczas, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:
- przedsiębiorca jest osobą fizyczną,
- przedsiębiorca ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w Polsce lub państwie które nie jest członkiem UE lub EOG,
- przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników i nie zawiera umów ze zleceniobiorcami.
Stawka minimalna nie obejmuje umów zawieranych z osobami wykonującymi działalność gospodarczą zarejestrowaną w innym niż Polska państwie członkowskim UE.
Zatrudnienie pracowników lub zleceniobiorców oznacza sytuację, w której przedsiębiorca współpracuje z osobami fizycznymi na podstawie stosunku pracy lub w oparciu o umowę zlecenia (art. 734 kodeksu cywilnego) albo umowę o świadczenie usług, do której stosowane są przepisy o zleceniu (art. 750 kodeksu cywilnego).
Przykład: Przedsiębiorca X prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawiera często umowy z wykonawcami umów o dzieło, nie zatrudnia jednak pracowników i zleceniobiorców. Przedsiębiorca zawiera umowę zlecenia na rzecz innego przedsiębiorcy (Y), w której będzie zleceniobiorcą. Przedsiębiorca X jest przyjmującym zleceniu lub świadczącym usługi – umowa z nim jest objęta przepisami o stawce minimalnej godzinowej. Zawieranie przez niego umów o dzieło , w których jest zamawiającym nie wyłącza spod tych przepisów.
Dla zaistnienia wyłączenia nie ma znaczenia to, czy zatrudnieni pracownicy lub zleceniobiorcy realizują akurat ocenianą umowę. Ich zatrudnienie nie musi bowiem być powiązane wprost z wykonywaniem umowy ocenianej w zakresie obowiązku stosowania przepisów o stawce minimalnej.
Przykład: Pan Tomasz ma firmę remontowo – budowlaną. Zatrudnia dwóch pracowników i trzech zleceniobiorców. Pan Tomasz realizuje sam małe zlecenie remontowe. W żaden sposób nie pomagają przy nim zatrudnieni pracownicy i zleceniobiorcy. Umowa ta nie jest objęta przepisami o stawce minimalnej.
Zatrudnianie pracowników lub zleceniobiorców jako warunek wyłączający spod przepisów o stawce minimalnej przypadać powinno na cały okres objęcia ocenianą umową zlecenia.
Ważne!W zawieranej z przedsiębiorcą umowie warto zawrzeć zobowiązanie do niezwłocznego poinformowania zleceniodawcy o zaprzestaniu zatrudniania pracowników lub zleceniobiorców.
Zlecający
Warunkiem objęcia umowy zlecenia przepisami o stawce minimalnej jest również to, by była wykonywana na rzecz zleceniodawcy będącego:
- przedsiębiorcą, albo
- inną niż przedsiębiorca jednostką organizacyjną ((np. stowarzyszenie, urząd gminy).
Nie ma obowiązku stosowania stawki minimalnej przy umowach, w których zlecającym jest osoba fizyczna niewykonująca działalności gospodarczej.
Podstawa prawna: