NSA po raz kolejny o podatku od przychodów z budynków. Amortyzacja dalej neutralna podatkowo

Podatek od przychodów z budynków to (zarówno na gruncie przepisów ustawy o CIT, jak i o PIT) podatek dochodowy od przychodu ze środka trwałego będącego budynkiem, który stanowi własność albo współwłasność podatnika, jest składnikiem majątku związanym z działalnością gospodarczą, został oddany w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, a dodatkowo jest położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Co należy rozumieć przez przychód, wyjaśnia art. 24b ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (analogicznie art. 30g ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W rozumieniu tych przepisów przychodem ze środka trwałego będącego budynkiem jest ustalona na pierwszy dzień każdego miesiąca wartość początkowa podlegającego opodatkowaniu środka trwałego wynikająca z prowadzonej ewidencji, a w miesiącu, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji – wartość początkowa ustalona na dzień wprowadzenia środka trwałego do ewidencji. Natomiast podstawę opodatkowania podatkiem stanowi suma przychodów z poszczególnych budynków, pomniejszona o kwotę 10 000 000 zł.

Wątpliwości podatników

Ustalenie podstawy opodatkowania już od momentu wprowadzenia nowego podatku budziło wątpliwości podatników, którzy niejednokrotnie zwracali się z pytaniami do organów podatkowych. Zdaniem podatników bowiem, wartość początkowa budynku stanowiącego środek trwały, a podlegającego opodatkowaniu podatkiem od przychodów z budynków, może być pomniejszana o dokonane odpisy amortyzacyjne. Takiego zdania była również spółka, co do sytuacji której odniósł się Naczelny Sąd Administracyjny w najnowszym wyroku.

Spółka zwróciła się ze swoimi wątpliwościami w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania do Dyrektora KIS. Stała na stanowisku, że art. 24b ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mówi o ustalaniu wartości początkowej budynku na pierwszy dzień każdego miesiąca – zatem należy przez to rozumieć, że wartość ta może być zmniejszana o dokonane już odpisy amortyzacyjne lub zwiększana – w przypadku poniesienia nakładów lub ulepszenia nieruchomości. Dodatkowo podkreśliła też, że podatek od przychodów z budynków jest daniną majątkową, a nieruchomości w trakcie użytkowania tracą na wartości. W związku z tym opodatkowaniu powinna podlegać jedynie niezamortyzowana wartość początkowa budynku.

Problematyczna wartość początkowa

Organ podatkowy nie zgodził się ze spółką, stwierdzając, że skoro ustawodawca posłużył się określeniem wartości początkowej środków trwałych, bez wskazania, że może zostać pomniejszana o wysokość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Jeśli taka możliwość by istniała, wówczas przepisy powinny pozwalać na to wprost – jak np. w przypadku art. 16k ustawy o CIT – metoda degresywna amortyzacji. Stanowisko to podtrzymał również wojewódzki sąd administracyjny w Poznaniu, który podkreślił, że stwierdzenie ustawodawcy „ustalona na pierwszy dzień każdego miesiąca wartość początkowa podlegającego opodatkowaniu środka trwałego wynikająca z prowadzonej ewidencji” oznacza, że ustalenie wartości początkowej na każdy miesiąc może dotyczyć zmiany wartości początkowej dokonywanej poprzez ulepszenie bądź trwałe odłączenie środka trwałego. Tym samym sąd zauważył, że brak jest podstaw prawnych dla pomniejszania wartości początkowej o odpisy amortyzacyjne przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego dla potrzeb określenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od nieruchomości komercyjnych, jak i od budynków.

Co ważne – i co podkreślił WSA – podatek od budynków jest wyodrębnioną konstrukcją podatkową i nie mają do niego zastosowania wszystkie zasady podatku dochodowego, lecz tylko te jego elementy, do których wyraźnie odwołano się w dotyczących go przepisach.

Ważne stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny również podzielił stanowisko organu i WSA. Jednocześnie NSA zwrócił uwagę na fakt, że gdyby przyznać rację spółce, w takim wypadku możliwe byłoby zmniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem od przychodów z budynków do poziomu poniżej 10 mln zł, a tym samym uniknąć zapłaty daniny pomimo, że wartość początkowa budynku przekracza ustawowy próg powodujący powstanie obowiązku podatkowego. W takim wypadku naruszony zostałby cel wprowadzenia regulacji dotyczącej tego podatku.

Nie jest to pierwszy tego typu wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tylko w tym roku pojawiło się ich kilka (m.in. z 9 sierpnia 2023 r., sygn. akt II FSK 214/21 oraz II FSK 213/21 czy wyrok z 15 marca, sygn. akt II FSK 2191/20), wszystkie o podobnym brzmieniu – czyli o braku możliwości pomniejszania podstawy opodatkowania podatkiem od przychodów z budynków o dokonane odpisy amortyzacyjne. Mało prawdopodobne jest, by w najbliższych miesiącach zmieniło się orzecznictwo w tym zakresie, jednakże sądy administracyjne jak i fiskus niejednokrotnie zaskoczyły podatników, dlatego warto śledzić nowe interpretacje i orzeczenia.

(Wyrok NSA z 26 października 2023 r., sygn. akt II FSK 361/21)