Podatnicy mają wiele obowiązków względem urzędu skarbowego. Nieprawidłowe wywiązywanie się z nich, takie jak przeoczenie terminu lub podawanie urzędom błędnych (nieprawdziwych) informacji, może jednak skutkować karą – mandatem, grzywną lub nawet ograniczeniem czy pozbawieniem wolności.

W niektórych sytuacjach możliwe jest uniknięcie kary, dzięki instytucji czynnego żalu, opisanej w art. 16 ustawy Kodeks karny skarbowy:

Art. 16. § 1. Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Kto powinien złożyć czynny żal?

Czynny żal w formie zawiadomienia odpowiedniego organu (np. urzędu skarbowego) składa sprawca, czyli osoba, która popełniła dany czyn zabroniony. Przykładowo, jeśli przedsiębiorca nie złożył w terminie rozliczenia rocznego PIT, to on jest sprawcą wykroczenia i on składa czynny żal.

UWAGA: Przestępstwa lub wykroczenia może dopuścić się wyłącznie osoba fizyczna, a nie inny podmiot. Dlatego np. w przypadku gdy wykroczenie dotyczy niewysłania deklaracji przez spółkę z o.o., czynny żal składa osoba odpowiedzialna za niewysłanie tej deklaracji.

Jakie elementy musi zawierać czynny żal?

W dokumencie powinny znaleźć się informacje o tym, kto go składa (nazwisko, dane teleadresowe,  NIP/PESEL) oraz komu dokument jest składany.

Ważne jest, by w składanym zawiadomieniu zostały ujawnione istotne okoliczności czynu, takie jak:

• rodzaj wykroczenia lub przestępstwa skarbowego (np. niewpłacenie w terminie podatku),
• powód popełnienia czynu (np. przeoczenie terminu, pobyt w szpitalu).
• osoby, z którymi współdziałał sprawca – lub informacja o braku współpracy z innymi.

Należy też poinformować organ o tym, czy popełniony błąd został już naprawiony, np. czy została wpłacona uszczuplona należność lub czy została wysłana deklaracja, której wysyłkę przeoczono.