Zagadnienie prawa do odliczenia jest złożone, bo w pewnych przypadkach (zwłaszcza w transakcjach karuzelowych) potrzebna jest ocena dobrej wiary.

Weźmy jednak typowy przypadek omyłki – sprzedawca „z rozpędu” wystawił pięć faktur, a nie cztery, lub wystawił fakturę mimo zakończenia umowy. Kupujący nie może tutaj powoływać się na dobrą wiarę, gdy nie otrzymał świadczenia. Kupujący nie odliczy VAT. Wynika to wprost z przepisów, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane.

Inaczej jest w sytuacji, gdy dostawa towaru bądź usługa zostały wykonane, ale zawyżono stawkę. Zastosowanie przez sprzedawcę stawki wyższej niż prawidłowa daje kupującemu prawo do pełnego odliczenia. Mimo tej wyższej, acz nieprawidłowej, stawki (np. 23% zamiast 8%) nabywca może odliczyć cały VAT. Nie stanowi to bowiem negatywnej przesłanki uniemożliwiającej odliczenie tego podatku, wymienionej w art. 88 ustawy o VAT.

Potwierdza to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach, np.:

– z 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.225.2021.2.AR),

– z 25 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.735.2020.1.PRM).

Dopiero wystawienie korekty faktury spowoduje u nabywcy obowiązek korekty „in minus” podatku naliczonego.

Czym innym jest jednak sytuacja zawyżenia stawki VAT, a czym innym przypadek, gdy na fakturze wykazano kwotę VAT, ale transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku. Tu przepis stanowi jednoznacznie o braku prawa do odliczenia u nabywcy.

Podsumowanie

1. Nie jest istotna przyczyna zachowania podmiotu wystawiającego fakturę, która nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Przyczyną tą może być także nieświadomy błąd bądź niepewność co do zaistnienia obowiązku podatkowego. Jest to zawsze pusta faktura.
2. Faktura pro forma, dokument informacyjny czy umowa z wykazanym VAT nie są uważane za faktury.
3. Zalecane jest, aby podatnik który wystawił przedwcześnie fakturę(60 dni przed dokonaniem dostawy, czy wykonaniem usługi) wystawił do niej korektę. Dopiero po dokonaniu świadczenia należy wystawić właściwą fakturę.
4. Gdy podatnik wystawił fakturę omyłkowo, to powinien jak najszybciej wystawić fakturę korygującą.
5. Nabywca nie odliczy VAT z pustej faktury, gdy nie otrzymał od wystawcy żadnego świadczenia. Inaczej jest w przypadku faktur, na których zastosowano zawyżoną stawkę VAT.

Podstawa prawna: art. 108 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427

Powołane wyroki sądów:

• wyrok WSA w Gdańsku z 9 czerwca 2021 r. (sygn. akt I SA/Gd 880/20)
• wyrok WSA w Poznaniu z 28 stycznia 2021 r. (sygn. akt I SA/Po 410/20)
• wyrok WSA w Bydgoszczy z 16 lutego 2021 r. (sygn. akt I SA/Bd 688/20)
• wyrok WSA w Poznaniu z 11 lutego 2020 r. (sygn. akt I SA/Po 735/18)
• wyrok WSA w Warszawie z 17 grudnia 2020 r. (sygn. akt III SA/Wa 255/20)
• wyrok WSA w Olsztynie z 18 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I SA/Ol 451/21)
• wyrok NSA z 14 października 2020 r. (sygn. akt I FSK 1948/17)
• wyrok NSA z 26 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 1872/15)
• wyrok NSA z 27 czerwca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1459/15)
• wyrok NSA z 31 stycznia 2018 r. (sygn. akt I FSK 444/16)
• wyrok NSA z 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt I FSK 371/12)
• wyrok NSA z 30 stycznia 2009 r. (sygn. akt I FSK 1658/07)
• wyrok NSA z 3 listopada 2016 r. (sygn. akt I FSK 669/15)
• wyrok NSA z 30 listopada 2017 r. (sygn. akt I FSK 505/16)

Powołane interpretacje podatkowe:

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lipca 2021 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.280.2021.2.MWJ)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 lutego 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.860.2020.1.ASY)
• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 maja 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-222/15-2/AP)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 grudnia 2019 r. (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.626.2019.4.MN)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 marca 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.45.2020.1.JM)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 marca 2019 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.30.2019.1.AK)
• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 listopada 2008 r. (sygn. IPPP1-443-1556/08-4/JB)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 czerwca 2021 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.225.2021.2.AR)
• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.735.2020.1.PRM)